کد مطلب:106971 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:148
[صفحه 655] (ادراك با عقل و اندیشه مانند دیدن با چشمها نیست كه گاهی چشمها به صاحب خود دروغ می گویند، در صورتی كه عقل، به هر كه از او پند و اندرز بطلبد، خیانت نمی كند). این سخن امام (ع) درباره ی ضرورت به كار بردن فكر است در جایی كه شایسته اندیشیده است، درباره ی عقل كه مرجع حواس و تیزبین و نصیحت كننده ی دلسوزی است كه به نصیحت خواه خیانت نمی كند. كلمه ی استنصاح (نصیحت خواستن) را برای مراجعه و در راه درست به كار بردن عقل و توجه آن به كسب نظرات درست استعاره آورده است، و كلمه ی الغش (خیانت) را برای دروغ گفتن استعاره آورده است، یعنی عقل به كسی كه از آن نصیحت بخواهد و او را فراراه خود قرار دهد، دروغ نمی گوید، اما حواس گاهی به صاحب خود دروغ می گویند. بدان كه چشم و دیگر حواس ظاهر هیچگونه حكمی از خود ندارند، اما حكومت بعضی از محسوسات نسبت به بعضی دیگر، حكم عقل به وسیله خیال و وهم است. و هر چه در این موارد، حكم غلط صورت بگیرد، از اشتباهات قوه ی وهم است همانطوری كه در جای خود به ثبوت رسیده است، و در این صورت، عبارت امام (ع): و قد تكذب العیون اهلها به این معنی است كه احكام وهمیه روی مدركات چشم- مانند حكم بر این كه قطره ی باران، خط راست و آتش گردانی كه به سرعت می گردد، دایره است و نظایر اینها- گاهی دروغ و خطا می باشند.
صفحه 655.